วัชรมณี: แก้วโป่งข่าม มณีล่ำค่าแห่งล้านนา

แก้วโป่งข่าม

"แก้วโป่งข่าม" เมื่อเอ่ยถึงชื่อนี้ เชื่อว่าหลายท่านรู้จักเป็นอย่างดี แต่ก็ยังมีอีกไม่น้อย ที่เพียงแต่เคยได้ยินชื่ออย่างผิวเผิน ทั้ง ๆ ที่ แก้วโป่งข่ามมีชื่อเสียงมานานหลายสิบปีในยุคร่วมสมัย และนานหลายร้อยปีในยุคอดีตกาล เพียงแต่ชื่อเสียงเหล่านั้น คงอยู่ในวงแคบ ๆ โดยเฉพาะทางเขตภาคเหนือ ซึ่งได้กลายเป็นมรดกทางวัฒนธรรม เป็นตำนานแห่งความศักดิ์สิทธิ์ชาวลานนา การเล่าขานถึงปรากฏการณ์ปาฏิหาริย์ ยังคงสืบเนื่องจากรุ่นสู่รุ่น จากอดีตจนถึงปัจจุบัน

ในยุคสมัยแห่งความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี คนเราหันไปสนใจเฉพาะสิ่งที่ตามองเห็น และเชื่อในสิ่งที่ตนสัมผัสได้เท่านั้น โดยละทิ้งธรรมชาติอันเป็นแหล่งที่มาของตน ไม่รับรู้ถึงพลังของธรรมชาติที่ยังคงอยู่รอบ ๆ ตัวเรา

ในอดีตนับพันปี มีความเชื่อสืบเนื่องกันมาว่า ดวงดาวต่าง ๆ มีอิทธิพลต่อมนุษย์นับตั้งแต่เกิดมา และจะส่งผลต่อคนผู้นั้นไปตลอดอายุขัย ทั้ง ๆ ที่ดวงดาวเหล่านั้น อยู่ห่างไกลจากตัวเรานับหลายร้อยหลายพันปีแสง ดวงจันทร์ก็มีอิทธิพลต่อโลก (และคน) เช่นกัน จนนักวิทยาศาสตร์และดาราศาสตร์ต่างก็ตั้งสมมุติฐานกันขึ้นมาต่าง ๆ นานาว่า หากวันหนึ่งไม่มีพระจันทร์ โลกจะเกิดการเปลี่ยนแปลงไปเช่นไร?

"แก้วโป่งข่าม" ก็เป็นแร่ธาตุชนิดหนึ่ง ซึ่งก่อกำเนิดขึ้นมาจากธรรมชาติ และอยู่ใกล้กับตัวเราจนสัมผัสได้ ย่อมที่จะต้องมีอิทธิพลส่งผลต่อผู้ถือครองเช่นกัน

ความเชื่อในเรื่องแก้วศักดิ์สิทธิ์ของชาวลานนามีมานับนับร้อยนับพันปี ดังหลักฐานการขุดค้นพบแก้วจากกรุโบราณตามสถานที่ต่าง ๆ ในเขตทางภาคเหนือ เช่นองค์พระมหามณีรัตนปฏิมากร ซึ่งค้นพบในกรุเจดีย์ที่จังหวัดเชียงราย อีกองค์หนึ่งคือ "องค์พระแก้วดอนเต้า" (ปัจจุบันประดิษฐานอยู่ที่วัดพระธาตุลำปางหลวง จังหวัดลำปาง) รวมไปถึงพระแก้วขาวหริภุญชัย หรือรู้จักกันดีในชื่อ "พระเสตังคมณี" ปัจจุบันประดิษฐานอยู่ที่วัดเชียงมั่น จังหวัดเชียงใหม่ ซึงมีอายุเก่าแก่ถึง 1800 ปี

ในรูปด้านล่าง เป็นพระกรุทางล้านนา เป็นต้นว่า กรุฮอด กรุพระธาตุดอยคำ

รูปด้านล่างนี้เป็นพระที่นิยมนำมาทรงเครื่องและนำทองคำหรืออัญมณีมาประดับ

ส่วนด้านล่างอีกรูปหนึ่งเป็นพระแกะจากหินแก้วโป่งข่ามแก้วนางขวัญ

โป่งข่ามแก้วนางขวัญหรือบางคนเรียกว่าแก้วจอมขวัญ ในสมัยโบราณแก้วนางขวัญมีราคาที่สูงมากและเป็นที่นิยมในชั้นเจ้านาย เจ้าฟ้า เจ้าผู้ครองนคร ในสมัยโบราณทางภาคเหนือหรืออาณาจักรล้านนา และยังเป็นที่นิยมในพม่าอีกด้วย ในทางพระพุทธศาสนา หินแก้วโป่งข่ามแก้วนางขวัญในสมัยก่อนจะนิยมนำไปแกะพระถวาย ตอนสร้างพระเจดีย์ สร้างพระพุทธรูป ฯลฯ และจะนำไปบรรจุใน พระเจดีย์,พระพุทธรูป ฯลฯ แต่ด้วยความหายากของแก้วชนิดนี้และมีก้อนขนาดไม่ใหญ่ เลยทำให้หินชนิดนี้ มีราคาที่สูง และยังมีการเรียนแบบหินแก้วนางขวัญ โดยนำหินหรือพลอยอื่นที่มีสีเหมือกัน มาเรียนแบบ

แก้วโป่งข่าม เป็นอัญมณีของไทย เป็นทรัพย์ในดินที่ดูเสมือนกับว่าถูกละลืมไปอย่างน่าเสียดาย ทั้ง ๆ ที่คุณค่าของแก้วโป่งข่ามนั้น นอกจากความสวยงามภายนอกแล้ว ยังมีคุณค่าทาวัฒนธรรม, ประวัติศาสตร์ และตำนานความเชื่อต่าง ๆ เป็นมรดกตกทอดให้คนรุ่นหลังได้สืบสาน มากกว่าการเป็นเพียงแค่เครื่องประดับอัญมณีที่สวมใส่กันอย่างฉาบฉวยตาม แฟชั่นเท่านั้น

พระหินโป่งข่ามแกะประจำวันเกิด